آیت الله شیخ محمود زاهدی از شاگردان حضرت امام و همراهان نهضت، امام جماعت مسجد امام حسن عسگری(علیه السلام) در گفت و گو با نشریه «حریم امام» در مورد فعالیت‌های خود در امر فقر زدایی و نیز خدمات گوناگون به ایتام و نیازمندان نکاتی را یاد‌آور شد.
انگیزه شما از تأسیس انجمن تکفل و سرپرستی ایتام چه بوده است؟
دختر یک خانمی سرطان چشم گرفته و چشمش در حال از بین رفتن بود. جلسة شیخ مرتضی حائری یزدی در شبهای پنجشنبه برگزار میشد. در همان جلسه به ایشان موضوع را گفتیم و بنا شد که آن دختر خانم را برای معالجه به تهران ببریم. وسیلهای تهیه کردیم و دختر خانم و مادرش را به تهران بردیم. وقتی به مطب رسیدیم دکتر، دختر خانم را معاینه کرد و گفت که مادرش بیرون باشد. مرا صدا کرد و گفت: «این دختر خانم فرزند شماست؟» گفتم: «خیر. آقای دکتر، هزینة درمانش هر چقدر بشود، مهم نیست فقط او را معالجه کنید.» دکتر گفت: «مسئله هزینه درمان نیست. این دختر خانم را باید به بیمارستان جم ببرید.» بیرون آمدم و مادرش به من گفت: «چه شد؟» گفتم: «دکتر پول ویزیت را هم پس داد و گفت باید به بیمارستان جم بروید.» مادرش گفت: «با این حساب دخترم خوب نمیشود.» من گفتم: «چرا زودتر برای درمانش اقدام نکردید؟» گفت: «کسی مثل شما نبود که به ما کمک کند.» همین گفته موجب شد که من انجمن تکفل و سرپرستی ایتام را در قم تأسیس کنم.
ویژگیها و نوع خدمات انجمن ایتام را بیان بفرمایید.
برای راهاندازی و رونق این انجمن تلاش بسیاری کردم. حدود 330 وسیلة نقلیه از کامیون تا وانت و 500 کارمند و کارگر برای این انجمن کار میکردند. قم را از نظر امراض مسری واکسینه کردم. حدود دویست هزار شیشه شیر را از کارخانة شیر میگرفتم و به ایتام میدادم. البته دولت به آن شیرها سوبسید میداد. بعد به این فکر افتادم که کارخانة شیر بسازم و درآمد آن را خرج ایتام کنم. همچنین از کارخانة یخ، برای خانوادههای بیبضاعت در تابستان یخ تهیه میکردم. یک بار فرماندة قم به من گفت: «حاجآقا، شما یک کارخانة یخ بسازید.» گفتم: «دست از سر ما بردار. تو میخواهی مرا گرفتار کنی؟» گفت: «نه حاج آقا، کاری که میگویم بهداشتی است. چون کسانی که یخ میسازند از بغل چاه توالت آب بالا میآورند و در قالبها میگذارند و به خورد مردم میدهند.» همین گفته موجب شد تا به فکر ساخت کارخانة یخ باشم. آن را ساختم که از بهترین کارخانهها به شمار میآمد و آقازادههای معروف قم به آنجا میآمدند و یخ میبردند. درآمد کارخانة یخ و کارخانة شیر را تماماً خرج ایتام میکردم و برای خودم هیچ برنمیداشتم. روزانه هفت هزار یتیم را تغذیه میکردم. ماهانه پولها را در صندوق ذخیره واریز میکردم که از آنجا برای امور ایتام هزینه میشد.
انجمن ایتام هنوز هم فعالیت دارد؟
فعالیت دارد، اما من به خاطر کسالتی که پیدا کردم، چندان در جریان روند امور آن نیستم.
در این انجمن دیگر چه خدمات و کمکهایی به ایتام داشتهاید؟
به کمک آیت‌الله سید علی محقق داماد خانههایی برای ایتام در برخی از زمینهای یزدانشهر ساختیم. در اوایل انقلاب بعضی از کارخانهداران پولها و وجوهات خودشان را به مبلغ پانصد هزار تومان نزد من آوردند تا به دست حضرت امام برسانم. خدمت ایشان رسیدم و از من پرسیدند که مشغول چه‌کاری هستم. از فعالیت و خدمات انجمن ایتام در قم برای امام گفتم و ایشان فرمودند که این پولها را صرف خدمترسانی بیشتر به ایتام کنم. همان مبلغ وجوهات را بردم و با کمک آیت‌الله سید علی محقق داماد حدود 134 منزل برای ایتام ساختم. در واقع با همان پانصد هزار تومان کار ساخت‌وساز را شروع کردیم و رفته‌رفته از خیرین دیگر هم کمک گرفتیم تا بتوانیم تعداد بیشتری خانه برای ایتام بسازیم و بحمدالله توانستیم این تعداد خانه را بسازیم و در اختیار ایتام قرار بدهیم.
برای ساخت و تجهیز بیمارستان حضرت ولیعصر قم هم نقش داشتم؛ اگر چه اساس کارها را جناب آیت‌الله سید علی محقق داماد انجام داده است.
حضرت امام در دوران رهبری خود چه اقداماتی برای زدود فقر از جامعه انجام دادند؟
کسی که به مقام رهبری جامعه برسد، اولین چیزی که به نظرش میرسد این است که فقر مادی و معنوی در جامعه را از بین ببرد و این را وظیفة خودش میداند. انصافاً هم در این زمینه کوتاهی صورت نگرفت و بسیاری از کارها در زمان رهبری حضرت امام انجام شد.
اسلام برای فقرزدایی و کمک به نیازمندان چه توصیه به مؤمنان دارد؟
در این زمینه روایات زیادی در متون دینی ما وجود دارد؛ از جمله «من أطعم مؤمناً من جوع أطعمه الله من ثمار الجنّة» یعنی اگر کسی مؤمنی را طعام بدهد، خداوند از غذاهای بهشتی نصیب او میکند. در جای دیگری این حدیث به این تعبیر آمده است: «مَنْ أَطْعَمَ مِسْکِینًا عَلَى جُوعٍ أَطْعَمَهُ اللَّهُ فِی الْجَنَّةِ، وَمَنْ سَقَاهُ عَلَى ظَمَأٍ سَقَاهُ اللَّهُ مِنَ الرَّحِیقِ الْمَخْتُومِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، وَمَنْ کَسَاهُ عَلَى عُرْیٍ کَسَاهُ اللَّهُ مِنْ خَضِرِ الْجَنَّةِ»
روایات متعددی داریم که ائمة اطهار علیهمالسلام میفرمایند نباید نسبت به فقرا و همسایگان نیازمند بیتفاوت باشیم. اساساً انسان مؤمن نمیتوان در برابر فقر در جامعه بیتفاوت باشد. هر کسی به قدر توان خودش باید کاری انجام دهد و به وظیفة دینی خود عمل کند.
منظور از حدیث شریف پیامبر که فرمود «الفقر فخری» چیست؟ از این حدیث این برنمیآید که اسلام طرفدار فقر است؟
منظور از فقرِ در این حدیث، فقر الی الله است. همة ما باید روزی خودمان را از خداوند بخواهیم؛ چون در برابر خدا فقیر هستیم.
در پایان اگر خاطرهای از حضرت امام به یاد دارید که با موضوع ما مناسبت داشته باشد، آن را به عنوان حُسن ختام گفتوگو بیان بفرمایید.
در سالهای اولِ بعد از پیروزی انقلاب، وزیر بهداشت و درمان وقت نمیگذاشت که هر کسی در امور بیمارستانها و ساخت و ساز آنها دخالتی داشته باشد. یک بار به همراه بعضی از دوستان خدمت حضرت امام رسیدم. هر کدام از دوستان سخنانی گفتند و بعضاً از آقای منافی گلایه داشتند. من خدمت حضرت امام گفتم: «آقا اجازه میدهید روایتی را بخوانم؟» فرمودند: «بخوان!» گفتم: «روایتی از حضرت امام رضا علیهالسلام است که میفرماید:
إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَةً وَإِقْبَالاً وَإِدْبَاراً، فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَإِقْبَالِهَا، فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُکْرِهَ عَمِیَ؛ براى دل‌های (آدمیان) علاقه و اقبال و (گاه) تنفر و ادبار است. هنگامى که میخواهید کارى انجام دهید از سوى علاقه و اشتیاق وارد شوید، زیرا اگر قلب را مجبور به کارى کنند نابینا میشود.
مردم گاهی از سر خیرخواهی دلشان میخواهد کاری انجام بدهند و خدمتی کنند. مؤمنین و خیرینی هستند که صلاح میبینند پولشان را صرف ساخت بیمارستان و درمانگاه کنند و از این راه به مردم خدمتی برسانند.» گویا حضرت امام هم ترتیب اثر دادند و پیغامی به وزیر رساندند.
